ته‌نانه‌ت تۆش وه‌ک منداڵ کاریگه‌رت ده‌بێت ئه‌گه‌ر گه‌وره‌سالێک له خێزانه‌که‌تدا هه‌ستی باش نه‌بێت. ڕه‌نگه باش بێت بزانیت که زۆر منداڵ و گه‌نجی تریش هه‌ن که که‌سێکی نزیکیان هه‌یه هه‌ستی باش نییه. زۆرجار قسه‌کردن له‌گه‌ڵ که‌سێکدا یارمه‌تیده‌ره.
کاتێک که‌سێک که نزیکه له تۆ نه‌خۆشه
گه‌وره‌کان ده‌توانن به شێوازی جیاواز نه‌خۆش بکه‌ون یان هه‌ستیان باش نه‌بێت. ده‌توانێت به‌و شێوه‌یه بێت که جه‌سته به شێوه‌یه‌ک نه‌خۆشه، بۆ نموونه له شێرپه‌نجه یان شه‌کره‌دا. هه‌روه‌ها ده‌توانێت باسی ناته‌ندروستیی ده‌روونی بکات کاتێک که‌سه‌که هه‌ست به دڵته‌نگییه‌کی زۆر یان نیگه‌رانی ده‌کات.
هه‌ندێک جار که‌سێک ده‌توانێت له هه‌مان کاتدا هه‌ست به نه‌خۆشیی جه‌سته‌یی و ده‌روونی بکات.
ڕه‌نگه تێگه‌یشتن له‌وه‌ی چی ڕووده‌دات قورس بێت
کاتێک که‌سێک له خێزانه‌که‌دا هه‌ستی باش نییه، هه‌موو ئه‌ندامانی خێزانه‌که کاریگه‌ر ده‌بن، ته‌نانه‌ت تۆش. به‌ڵام هه‌میشه ئاسان نییه تێبگه‌یت له‌وه‌ی چی ڕووده‌دات کاتێک گه‌وره‌سالێک هه‌ستی باش نییه.
ڕه‌نگه تۆ زۆر بیر له‌وه بکه‌یت که بۆچی که‌سه‌که هه‌ستی باش نییه و ئایا په‌یوه‌ندی به تۆ هه‌یه؟ ڕه‌نگه بیر له‌وه بکه‌یت که چی ڕوو ده‌دات، یان سه‌رسام بیت ئایا که‌سه‌که هه‌رگیز هه‌ستێکی باشی ده‌بێته‌وه.
باشه که گه‌وره‌کان باسی ئه‌وه بکه‌ن که کێشه چییه و چی ده‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تی وه‌ربگرن. به‌ڵام هه‌ندێک جار بۆ گه‌وره‌کان قورسه بزانن کێشه چییه. یان پێیان وایه قورسه بۆ منداڵان باسی بکه‌ن. ئه‌و کاته ڕه‌نگه هیچیان نه‌ڵێن.
ئه‌وه هه‌رگیز هه‌ڵه‌ی تۆ نییه
گه‌وره‌سالێک که نه‌خۆش بێت ڕه‌نگه قورس بێت وه‌ک جاران به هێز بێت یان وه‌ک گه‌وره‌کانی تر بێت. ڕه‌نگه نه‌پرسێت ڕۆژه‌که‌ت له قوتابخانه چۆن بووه یان ئه‌وه‌ی توانای ئه‌وه‌ی نه‌بێت شتێک له‌گه‌ڵ تۆدا بکات، بۆ نموونه.
ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ نه‌خۆشییه‌که نه‌ک بۆ تۆ. هه‌روه‌ها ئه‌وه هه‌ڵه‌ی تۆ نییه که‌سێک نه‌خۆش بووه.
هه‌ندێک جار گه‌وره‌کان که له ڕووی ده‌روونییه‌وه هه‌ستیان باش نییه ده‌توانن شتێک بڵێن یان بیکه‌ن که له‌گه‌ڵ ڕاستییه‌کاندا نه‌گونجێت. ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ نه‌خۆشییه‌که. له‌بیرت بێت ئه‌وه هه‌رگیز تۆ نیت که هۆکاری ئه‌وه‌ی که‌سێک هه‌ستی باش نییه. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر که‌سێکی تریش بڵێت ئاوایه.
ئه‌وه ڕێگه‌پێدراو نییه که‌سێک خراپ بێت له‌گه‌ڵ تۆدا به‌هۆی ئه‌وه‌ی که‌سێک له خێزانه‌که‌تدا هه‌ستی باش نییه. هه‌روه‌ها هیچ که‌سێک مافی ئه‌وه‌ی نییه قسه‌ی خراپ له‌سه‌ر ئه‌و که‌سه بکات که نه‌خۆشه. به گه‌وره‌سالێک بڵێ ئه‌گه‌ر ئه‌وه ڕوویدا.
ڕه‌نگه بارودۆخی ماڵه‌وه بگۆڕێت
ڕه‌نگه جیاواز بێت له‌وه‌ی که تۆ ڕاهاتووی کاتێک گه‌وره‌سالێک نه‌خۆشه. بۆ نموونه ڕه‌نگه قورس بێت نان له کاتی دیاریکراودا بخۆیت، یارمه‌تی وه‌ربگریت بۆ وانه‌کانت یان له کاتی خۆیدا بچیته جێگه.
هه‌روه‌ها ڕه‌نگه تۆش به‌رپرسیاریه‌ت له‌سه‌ر ئه‌و شتانه وه‌ربگریت که گه‌وره‌کان له ماڵه‌وه به گشتی بایه‌خی پێده‌ده‌ن. بۆ نموونه ده‌توانیت بایه‌خ به خوشک و براکانت بده‌یت یان دڵنیا بیت جل و خواردنی پاک هه‌یه. ڕه‌نگه نیگه‌ران بیت له باره‌ی ئابووری خێزانه‌که‌تانه‌وه. نابێت تۆ وه‌ک منداڵ ئه‌وه‌نده به‌رپرسیاریه‌تی وه‌ربگریت.
گرنگه بۆ تۆ که به گه‌وره‌سالێکی تر بڵێیت چۆن هه‌ست ده‌که‌یت، بۆ ئه‌وه‌ی تۆ و خێزانه‌که‌ت بتوانن یارمه‌تیی گونجاو وه‌ربگرن.
ده‌توانێت به چه‌ند شێوازی جیاواز هه‌ست بکرێت
تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه به چه‌ند شێوازی جیاواز هه‌ست بکه‌یت، بۆ نموونه دڵخۆش، تووڕه یان دڵته‌نگ بیت.
ئه‌گه‌ر له خێزانه‌که‌تدا شه‌ڕ هه‌بێت، باوه که هه‌ست به ته‌نیایی، ترس، نیگه‌رانی یان دڵته‌نگی بکه‌یت. ده‌توانیت سه‌رئێشه‌ت هه‌بێت، ئازاری گه‌ده‌ت هه‌بێت یان خه‌وتنت بۆ قورس بێت.
گه‌وره‌کان که هه‌ستیان باش نییه، ڕه‌نگه قورس بێت بۆیان ئه‌وه‌ی هه‌ستی پێ ده‌که‌ن ده‌ری بخه‌ن. هه‌ندێک جار ڕه‌نگه قورس بێت بۆ تۆ په‌یوه‌ندی به گه‌وره‌که‌وه بکه‌یت. هه‌روه‌ها گه‌وره‌کان ده‌توانن به شێوه‌یه‌کی زۆر به‌هێز کاردانه‌وه‌یان هه‌بێت. بۆ نموونه ده‌توانن زۆر تووڕه یان دڵته‌نگ بن، و ڕێگه بده‌ن ئه‌وه به‌سه‌ر که‌سێکی تردا تێبپه‌ڕێت.
باوه که نیگه‌ران بیت له ئه‌ندامی خێزانه‌که‌ت. ئه‌وه ده‌توانێت وا بکات نه‌وێریت که‌سه‌که به ته‌نیا جێبهێڵیت و بۆت قورس بێت بچیته قوتابخانه.
ئه‌گه‌ر له ماڵه‌وه شه‌ڕ و شه‌ڕه‌که‌ره‌یی ڕوویدا
هیچ که‌سێک مافی ئه‌وه نییه لێت بدات یان هه‌ڕه‌شه‌ت لێ بکات یان له که‌سێکی تر له خێزانه‌که‌تدا. به گه‌وره‌سالێک بڵێ که متمانه‌ت پێیه‌تی ئه‌گه‌ر هه‌ست به ئارامی ناکه‌یت له ماڵه‌وه.
ئه‌گه‌ر هه‌ست به ئارامی ناکه‌یت و نازانیت قسه له‌گه‌ڵ کێدا بکه‌یت، ده‌توانیت په‌یوه‌ندی به بریسه‌وه بکه‌یت.
هه‌روه‌ها ده‌توانیت په‌یوه‌ندی به خزمەتگوزاری کۆمه‌ڵایه‌تی له شاره‌وانییه‌که‌تدا بکه‌یت.
تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه بچیته قوتابخانه
منداڵان له کوردستان مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه بچنه قوتابخانه. هه‌ندێک جار کاتێک که‌سێک له خێزانه‌که‌تدا نه‌خۆشه، ڕه‌نگه قورس بێت بۆ تۆ بچیته قوتابخانه. به‌ڵام گرنگه بۆ تۆ که چاوت به که‌سانی تر بکه‌وێت. هه‌روه‌ها ئاسانتره به‌دوای کاری قوتابخانه‌دا بکه‌ویت کاتێک زۆر له قوتابخانه دوور نه‌که‌ویته‌وه. تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه یارمه‌تیی زیاد وه‌ربگریت ئه‌گه‌ر دواکه‌وتووی.
هه‌وڵ بده ئه‌و شتانه بکه‌یت که حه‌زت لێیه‌تی
تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه هه‌ستێکی باش بێت ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌وانی تر هه‌ستیان باش نه‌بێت. هه‌وڵ بده ئه‌و شتانه بکه‌یت که پێتوایه خۆشه یان چاوت به که‌سێک بکه‌وێت که تۆ حه‌زت لێیه‌تی. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هه‌ست به قورسی بکه‌یت، تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه شت بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆت بکه‌یت به‌بێ ئه‌وه‌ی هه‌ست بکه‌یت هه‌ڵه‌یه‌ک ده‌که‌یت.
ڕه‌نگه یارمه‌تیده‌ر بێت بزانیت چی ڕووده‌دات
ڕه‌نگه هه‌ست به ئارامی بکه‌یت بزانیت چی ڕووده‌دات، که‌سه‌که چۆن هه‌ست ده‌کات و چ جۆره یارمه‌تییه‌کی وه‌رده‌گرێت بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ستێکی باشتر بێت.
باشترین شت ئه‌وه‌یه ئه‌گه‌ر بتوانیت پرسیار له که‌سه‌که بکه‌یت. ئه‌گه‌ر نه‌یتوانی یان نه‌ویست وه‌ڵام بداته‌وه ڕه‌نگه گه‌وره‌سالێکی تر که له تۆوه نزیکه بتوانێت باسی بکات. کارمه‌ندانی چاودێری که چاودێری ئه‌و که‌سه ده‌که‌ن که نه‌خۆشه، ده‌توانن یارمه‌تیده‌ر بن.
که‌سانی تر هه‌ن وه‌کوو تۆ
زۆر منداڵ و گه‌نجی تر هه‌ن که دایک یان باوکیان یان که‌سێکی تری نزیکیان هه‌یه هه‌ستی باش نییه. زۆرجار هه‌ستێکی باشترت ده‌بێت ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ که‌سانی تردا قسه بکه‌یت که به هه‌مان شێوه ئه‌زموونیان هه‌یه. له‌به‌ر ئه‌وه کۆمه‌ڵه‌ی پشتیوانی هه‌یه بۆ گه‌نجان.
ڕه‌نگه کۆمه‌ڵه‌ی پشتیوانی هه‌بن له‌ناو شاره‌وانییه‌که‌تدا یان چاودێری ته‌ندروستی. ئه‌وه کۆمه‌ڵه‌یه‌کن که منداڵان چاویان بەیەک دەکەوێت و پێکه‌وه قسه ده‌که‌ن یان شتێک ده‌که‌ن. کۆمه‌ڵه‌کان له‌لایه‌ن که‌سێکه‌وه به‌ڕێوه‌ده‌برێن که کار له‌گه‌ڵ منداڵاندا ده‌که‌ن که تووشی کێشه ده‌بن.
هه‌روه‌ها ده‌توانن کۆمه‌ڵه‌کان له کڵێسا یان له ڕێگه‌ی کۆمه‌ڵه‌ی جیاوازه‌وه هه‌بن یان له ڕێکخراوه خۆبه‌خشه‌کانه‌وه. هه‌ندێک له کۆمه‌ڵه‌کانی پشتیوانی له شێوه‌ی چات له ئینته‌رنێتدا ڕووده‌ده‌ن.
به که‌سێک بڵێ بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن یارمه‌تی وه‌ربگرن
گه‌وره‌کان ده‌بێت گوێت لێبگرن و ده‌بێت یارمه‌تیده‌رت بن ئه‌گه‌ر پێویستت بێت.
به گه‌وره‌سالێک بڵێ چۆن هه‌ست ده‌که‌یت. ئه‌وه ده‌توانێت ئاسانتر بێت و ئه‌و یارمه‌تییه وه‌ربگریت که پێویستت پێیه‌تی.
بۆ نموونه ده‌توانیت له‌گه‌ڵ یه‌کێک له‌م که‌سانه‌دا قسه بکه‌یت:
- په‌رستاری قوتابخانه
- ڕاوێژکاری قوتابخانه
- مامۆستا
- دایك و باوکی هاوڕێیەک
- خزمێک یان گه‌وره‌سالێکی تر که ده‌یناسیت.
به شێوه‌یه‌کی نهێنی قسه له‌گه‌ڵ که‌سێکدا بکه که نایانناسیت
هه‌ندێک جار ئاسانتر ده‌بێت قسه له‌گه‌ڵ که‌سێکدا بکه‌یت که تۆ به ته‌واوی نایانناسیت. ده‌توانیت ده‌ستپێبکه‌یت به په‌یوه‌ندییکردن به چاتی ڕۆژانه یان ته‌له‌فۆنی ڕۆژانه. پێویست ناکات بڵێیت تۆ کێیت. ئه‌وه پێی ده‌گوترێت به نهێنی.
ئه‌گه‌ر من باسی بکه‌م، ئایا خیانه‌ت له خێزانه‌که‌م ده‌که‌م؟
باسی ئه‌وه ناکات که تۆ خیانه‌ت له خێزانه‌که‌ت ده‌که‌یت. تۆ ئه‌وه ده‌که‌یت بۆ یارمه‌تیدانی خۆت و ئه‌و که‌سه‌ی که نه‌خۆشه. هه‌روه‌ها ئه‌وه ئه‌وه ناگه‌یه‌نێت که تۆ حه‌زت له‌و که‌سه نییه که هه‌ستی باش نییه. به پێچه‌وانه‌وه. ئه‌وه ئه‌وه ده‌گه‌یه‌نێت که تۆ بایه‌خ به‌و که‌سه ده‌ده‌یت و حه‌زت لێیه‌تی.
ده‌ترسم ئه‌گه‌ر باسی بکه‌م نه‌توانم له ماڵه‌وه بمێنم
ئاساییه بترسیت له‌وه‌ی نه‌توانیت له‌گه‌ڵ دایک یان باوکت یان ئه‌و که‌سه‌ی که بایه‌خت پێ ده‌دات بمێنیته‌وه. ئه‌وانه‌ی یارمه‌تی ده‌ده‌ن، ده‌بێت دڵنیا بن که تۆ و خێزانه‌که‌ت سه‌ره‌تا پشتیوانی ده‌که‌ن بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن به‌رده‌وام بن له ژیان پێکه‌وه.
چی به هاوڕێکانم بڵێم؟
ڕه‌نگه قورس بێت بزانیت هاوڕێکانت ده‌توانن تێبگه‌ن له‌وه‌ی چۆن هه‌ست ده‌که‌یت. ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وان چیان بینیوه و چۆن هه‌ست ده‌که‌ن. به‌ڵام باشه بیر له‌وه بکه‌یت که ته‌نها ئه‌و شتانه بڵێیت که تۆ ده‌ته‌وێت و ئه‌و هاوڕێیانه هه‌ڵبژێریت که متمانه‌ت پێیانه.
چی ڕوو ده‌دات کاتێک من به گه‌وره‌سالێک ده‌ڵێم؟
کاتێک باسی ئه‌وه ده‌که‌یت چۆن هه‌ست ده‌که‌یت، ده‌توانیت یارمه‌تی و پشتیوانی وه‌ربگریت. پێویست ناکات هه‌ست به ته‌نیایی بکه‌یت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی قورسه.
پشتیوانی بۆ تۆ
وه‌ک منداڵ ده‌توانیت قسه له‌گه‌ڵ گه‌وره‌سالێکدا بکه‌یت له باره‌ی چۆن هه‌ست ده‌که‌یت و چۆن ده‌ژیت. هه‌روه‌ها ده‌توانیت چاوت به منداڵ و گه‌نجانی تر بکه‌وێت که له ماڵه‌وه تووشی کێشه ده‌بن.
تۆ مافی ئه‌وه‌ت هه‌یه زانیاری له کارمه‌ندانی چاودێری ته‌ندروستی یان خزمەتگوزاری کۆمه‌ڵایه‌تی وه‌ربگریت که یارمه‌تیده‌رت ده‌بن بۆ ئه‌وه‌ی باشتر تێبگه‌یت له‌وه‌ی چی ڕووده‌دات.
پشتیوانی بۆ ته‌واوی خێزان
ئێوه وه‌ک خێزان ڕه‌نگه پێویستیتان به پشتیوانی پێکه‌وه هه‌بێت. ئه‌وه هه‌ندێک جار پێی ده‌گوترێت چاره‌سه‌ری خێزانی. گه‌وره‌کان که پێویستیان به پشتیوانی و یارمه‌تی هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی دایک و باوک بن، ده‌توانن پشتیوانی دایک و باوکی وه‌ربگرن.
ده‌توانن یارمه‌تی وه‌ربگرن بۆ نموونه بۆ پاککردنه‌وه، چێشت لێنان یان قه‌رزه‌کان ئه‌گه‌ر گه‌وره‌کان توانای ئه‌وه‌یان نه‌بێت ئه‌نجامی بده‌ن. خێزانه‌کان که پاره‌ی زۆریان نییه، ده‌توانن یارمه‌تی وه‌ربگرن بۆ دابینکردنی پاره بۆ نموونه بۆ خواردن و جلوبه‌رگ.
پشتیوانی بۆ ئه‌و که‌سه‌ی نه‌خۆشه
ئه‌و گه‌وره‌ساله‌ی که نه‌خۆشه پێویسته چاوی به که‌سێک له کایه‌ی چاودێری ته‌ندروستی بکه‌وێت که بتوانێت یارمه‌تی بدات بۆ ئه‌وه‌ی بزانێت کێشه چییه. بۆ زۆر له نه‌خۆشییه‌کان چاره‌سه‌ری هه‌یه. هه‌روه‌ها ده‌توانێت ئه‌وه بێت که ده‌رمان وه‌ربگرێت.
زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی هه‌ستیان باش نییه، هه‌ستێکی باشتر ده‌که‌ن. زۆرجار گه‌وره‌کان هه‌ستێکی باشیان هه‌یه ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به ته‌واوی چاک نه‌بنه‌وه. ئاسانتره هه‌ستێکی باشترت هه‌بێت کاتێک یارمه‌تی وه‌رده‌گریت.
ئه‌گه‌ر گه‌وره‌کان چاودێری وه‌ربگرن یان له نه‌خۆشخانه بن
کاتێک دایکت، باوکت یان گه‌وره‌سالێکی تر له خێزانه‌که‌ت چاودێری وه‌رده‌گرن یان له نه‌خۆشخانه داخڵ ده‌کرێن، ئه‌وا ئه‌وه بۆ ئه‌وه‌یه که یارمه‌تی وه‌ربگرن.
تۆ به‌شێکی گرنگی له ژیانی ئه‌و که‌سه‌دا پێش، له کاتی و دوای مانه‌وه له نه‌خۆشخانه‌دا. ده‌بێت چاوت به یه‌ک بکه‌وێت ئه‌گه‌ر تۆ بتوێت.
منداڵان مافی وه‌رگرتنی زانیاری، ڕاوێژ و پشتیوانیان هه‌یه
بۆ کارمه‌ندانی چاودێری که بایه‌خ به دایک یان باوک یان که‌سێکی نزیکی تۆ ده‌ده‌ن، گرنگه بیر له تۆ بکه‌نه‌وه که منداڵیت. کارمه‌ندان ده‌توانن یارمه‌تی ئه‌و که‌سه بده‌ن که نه‌خۆشه، چۆن ده‌توانێت باسی نه‌خۆشییه‌که له‌گه‌ڵ تۆدا بکات. کارمه‌ندان ده‌توانن ڕاسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ تۆشدا قسه بکه‌ن و وه‌ڵامی پرسیاره‌کانت بده‌نه‌وه.
ئه‌گه‌ر ئه‌و که‌سه‌ی که نه‌خۆشه، چاودێری له دژی ویستی خۆی وه‌ربگرێت
که‌سێک که نه‌خۆشییه‌کی ده‌روونیی جددی هه‌یه، هه‌میشه تێناگات کاتێک پێویستی به یارمه‌تی هه‌یه. ئه‌و کاته ده‌توانێت ناچار بکرێت له نه‌خۆشخانه بمێنێته‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی خۆی نایه‌وێت. ئه‌وه بۆ ئه‌وه‌یه یارمه‌تی وه‌ربگرێت بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ستی باشتر بێت. ده‌بێت ئه‌وه ته‌نها کاتێک بکرێت که‌سێک زۆر نه‌خۆشه و پێویستی به یارمه‌تی هه‌یه، به‌ڵام خۆی تێناگات. ئه‌وه له یاسایه‌کی تایبه‌تدا نووسراوه.
باوه که وابیر بکه‌یت که ترسناکه و هه‌ست به دڵته‌نگی یان نیگه‌رانی بکه‌یت ئه‌گه‌ر ئه‌وه ڕووبدات.
کارمه‌ندانی چاودێری که بایه‌خ به‌و که‌سه ده‌ده‌ن که نه‌خۆشه، ده‌توانن باسی ئه‌وه بکه‌ن چی ڕووده‌دات، بۆ ئه‌وه‌ی تۆ تێبگه‌یت.
نظرات
ارسال یک نظر